جو Hordeum 

جزء اولین غله هایی است که انسان کشت می کرده تا چند صد سال پیش غله منحصر به فرد شمرده می شود که بعد ها گندم جایگزین ان شد. گیاه جو دامنه سازگاری وسیعی دارد اما ارزش تجاری ان کمتر از گندم است. در مناطق خشک و نیمه خشک جو از بقیه غلات محصول قابل قبول تری تولید می کند. زراعت جو بیشتر برای تولید دانه جهت تغذیه دام و صنایع تخمیری می باشد و در بعضی از کشور های افریقایی در برای تغذیه انسان نیز استفاده می شود. در ایران دومین غله بعد از گندم است که تقریبا از نظر تولیدی ایران در رده چهاردهم دنیا قرار دارد. رده اول مربوط به کشور های اسیا میانه است.

طبقه بندی بر اساس تعداد کروموزم:

 مثل گندم به سه دسته تقسیم می شوند. جو های دیپلوئید     2n = 14     ، تتراپلوئید     2n = 28     و هگزاپلوئید     2n = 42      کروموزم می باشد. معمولا فرم های تتراپلوئید و هگزاپلوئید وحشی هستند و از نظر اقتصادی بی اهمیت می باشند. جوهای دیپلوئید جوهای اهلی هستند از بین گونه های جو باید گونه ساتیوم     sativum      کشت شود بقیه به صورت علف هرز یا به     صورت وحشی رشد می نماید.

طبقه بندی بر اساس تعداد ردیف( پر ):

1 . جوهای 6 پر H.Hexasticum    : در این جو هر 3 خوشه فرعی که روری دندانه قرار دارند حاصل خیز بوده و هر یک تولید دانه می نمایند . به این ترتیب 3 ردیف از هر طرف خوشه مشخص می باشد در جو های 6 پر تعداد دانه ها از 25 تا 60 عدد متغییر می باشد و نژاد های مختلفی وجود دارند.

2 . جو های 2 پر H.Disticum  : در این جو ها گل های وسطی بارور بوده و گل های طرفین عقیم هستند چون معمولا تخمدان کوچکی داشته و بارور نمی شوند بنابر این در هر طرف خوشه یک ردیف وجود داشته و کل خوشه دارای 2 ردیف بوده و دانه های این تیپ جو بزرگتر هستند. تعداد دانه ها در جو 2 پر از 15 تا 30 عدد متغییر است

3 . جو های 4 ردیفه H.tetrasticum  : در برخی از ارقام 6 پر ، دو ردیف کناری دانه های خوشه داخل هم شده و به نظر می رسد که خوشه فقط چهار ردیف دارد این جو ها را به اصطلاح 4 ردیفه گفته می شود.

5 . جو 2 ردیفه نامنظم: در این جو گل های وسطی بارور و گل های کناری یا بارور شده یا نشده اند و بعضی وقت ها به انها جو چهار ردیفه نیز گفته می شود.

طبقه بندی از نظر ریشک:

به سه دسته تقسیم می شوند   1. جو های ریشک دار که طول ریشک بین 5 تا      7.5   سانتی متر می باشد    2. جو های بدون ریشک    3. جوهای کاکول دار یا کلاهک دار که به جای ریشک کاکول سه شاخه ای دارند.

همچنین ریشک ممکن است صاف ،نیمه صاف و یا خار دار باشد. یعنی ریشک ها خار دار یا بدون خار می باشند. ریشک های بالایی سنبله دراز تر از ریشک های پایینی سنبله هستند. ارقام ریشک دار دارای عملکرد بیشتری هستند. درجوهای ریشک صاف معمولا عقیمی دیده می شود . زیرا کرک کمتری دارند و کمتر از سایر واریته ها دانه گرده جذب می کنند.

طبقه بندی از نظر زراعی:

به سه دسته تقسیم می شوند   - جو های بهاره     - جوهای پاییزه       - جو های بهاره پاییزه

1 . جو های بهاره: در حدود 100 تا 120 روز دوره رویشی دارند. نیاز های غذایی و غیره کمتر بوده . سیستم ریشه ای ضعیفی دارند عملکرد انها کمتر از جو پاییزه است و معمولا در صنایع مالت سازی استفاده می شود .

2 . جو های پاییزه: در حدود 240 تا 270 روز دوره رویشی دارند. ریشه های قوی و عملکرد بهتری دارند و دارای برگ های باریک و بو ته های پهن هستند. معمولا جو های پاییزه 6 یا 4 ردیفه می باشند و جو های بهاره 2 ردیفه می باشند.

3 . جو های بهاره پاییزه: بعضی از جو ها را می توانیم هم در بهار و هم در پاییز کشت کنیم به این دلیل به انها جو های بهاره پاییزه گفته می شود. در ایران جو ها را از نظر رنگ نیز طبقه بندی می کنند مانند جو سیاه، سفید، جو ابلق.

نکته: شیار شکمی در دانه جوهای 2 ردیفه سرتا سری است اما در جو های 4 و 6 پر کوتاه است.

سازگاری:

جو نسبت به شوری و بیماریها مقاوم تر است و در شرایط نا مساعد بیشتر از گندم محصول می دهد معمولا در احیای زمین های بایر از جو استفاده می شود. جهت کاشت دیم این گیاه حداقل بارندگی سالانه بایستی 250mm باشد و در مناطقی که بارندگی های بهاره کافی نباشد، کشت جو بهاره بهتر از گندم بهاره است. {{ ادامه مطالب در شماره 2 جو }}