طبقه بندی گندم

1 - طبقه بندی از نظر خواص زراعی: به دو دسته گندم های بهاره و پاییزه تقسیم می شوند . گندم های بهاره دارای جنین بزرگ و لبه شکاف دانه ان گوشه دار است. گندم پاییزه دارای شکاف عمیق و لبه شکاف گرد است.

2 - طبقه بندی از نظر ریشک: زایده ای است که در انتهای یکی از لما ها و یا گلومل ها قرار دارد گندم ها را از این بابت به 4 دسته تقسیم می کنند.

 الف – گندم های ریشک دار یا Aristatum   : طول ریشک انها 4 سانتی متر یا بیشتر است

ب – گندم های Brevi Aristatum   : طول ریشک کمتر از 4 سانتی متر است.

ج – گندم های Inflatum   : گندم هایی هستند که به جای ریشک یک زائده کوچک مجعد دارند . گندم های زراعی که منشا ایرانی دارند اکثرا از این گرو هستند.

 د – گندم های Muticum  : گندم هایی هستند که ریشک ندارند.

ریشک ها دارای کلروپلاست و روزنه هستند یعنی قادر به عمل فتوسنتز می باشند . ارقامی که بدون ریشک هستند معمولا در مناطق سرد و معتدل کاشته می شوند . نقش مهم ریشک در شرایط نامساعد محیطی سازگار بودن ان به خشکی بوده و فعالیت فتو سنتزی بیشتری می کنند.

3 – طبقه بندی بوتانیکی ویلمورن و واویلوف : گندم ها به دو دسته تقسیم می شوند. محور اصلی خوشه انها شکننده بوده و دانه در داخل گلوم و گلومل پنهان است که موقع خرمن کوبی به سختی جدا می شود. مثال برای گندم این دسته Triticum monocuccum   ، T.Dicuccum   و T.spelta   

دوم گندم هایی که مثل گروه اول محور ها شکننده نیست و دانه هم پنهان نیست مثال برای این دسته گندم: T.durum  ، T.Vulgare  ، T.persicum.

4 – طبقه بندی از نظر تعداد کروموزم

 الف – گندم های دیپلوئید: در انها 2n=14 است. که سامل انواع وحشی گندم است. البته نوع زراعی هم خیلی اندک است که مهمترین انها T.monocuccum و T.boeoticum است.

ب – گندم های تتراپلوئید: در انها 2n=4x=28 که نوع و حشی و زراعی را دارد T.durum،  T.decocuccum، T.persicum .

ج – گندم های هگزاپلوئید: که در انها 2n=6x=42 که معمولا به انها گندم های Sativum می گویند. که معمولا نوع وحشی ندارد. مهمترین انها T.astivum = vulgare است.

5 – طبقه بندی تجاری: به گندم های نرم، نیمه سخت و سخت طبقه بندی می شوند. که اندوسپرم دانه های نرم بعد از رسیدگی کامل اردی و نرم هستند. اما در گندم ها سخت اندسپرم شیشه ای است. در گندم هایی که نرم هستند گاوتن کم و ارزش غذایی کمی دارند و به همین دلیل در نان استفاده نمی شود و در تهیه بیسکویت استفاده می شود. اما گندم سخت که گاوتن بیشتری دارد در نانوایی استفاده می شود. برای مثال T.durum  که بهاره و ریشک دار که ریشک ان بلند است. ساقه ان توخالی و رنگ دانه سفید تا زرد تا قرمز متغییر است. دانه ان معمولا شیشه ای است یعنی سخت است. گلوتن زیاد دارد و نشاسته ان کم است و از موتاسیون گندم T.decocuccum بدست امده است

شرایط اکولوژیکی گندم: 

حداقل دما برای جوانه زنی که به عنوان دمای پایه یا صفر گیاهی برای گندم در نظر گرفته می شود 4 درجه سانتی گراد است. معمولا در دمای پایه رشد صورت نمی گیرد یا اینکه فعالیت های گیاهی ناچیز است. اما دمای مناسب برای جوانه زنی گندم معمولا در حدود 20 درجه سانتی گراد است. قابل ذکر است که نژاد های مقاوم به سرما به شرط اینکه سرما تدریجی باشد تا 35- درجه سانتی گراد را تحمل می کنند. حداکثر دمای قابل تحمل 55 درجه است. مجموعه درجه حرارت های لازم از زمان کاشت تا برداشت گندم های پاییزه 2300 درجه می باشد و برای گندم های بهاره در حدود 1400 درجه سانتی گراد می باشد. حساس ترین دوره زندگی گندم به سرما در حوالی گل دهی است که دمای زیاد باعث افزایش تعداد گلچه های عقیم می شود . گندم های پاییزه برای اینکه به ساقه بروند و گل بدهند به دمای کم نیاز دارند ( سرما ) ولی بهاره ها این طور نیستند. اگر گندم های پاییزه در معرض سرما قرار نگیرند یا سرما دریافت نکنند سبز می شوند و علفی می مانند و گل نمی دهند . در این صورت دوره زندگی گندم از یک سال به دو سال افزایش می یابد..{{ ادامه مطالب در گندم شماره 4}}