طبقه بندی گندم های زراعی ایران

الف. گندم های بومی: این گندم ها سالیان زیادی در مناطق مختلف کشور کشت شده و توسط کشاورزان انتخاب گردیده است. بعضا هیبریداسیون طبیعی بین انها صورت گرفته و عدم خلوص ژنتیکی گردیده و معمولا به شرایط اکولوژیک خاصی سازگاری نشان می دهند.

ب- گندم های اصلاح شده: که به دو دسته تقسیم شده اند ارقام داخلی و ارقام حاصل از طلاقی بین ارقام داخلی و خارجی. ارقام داخلی از طرق مختلف اصلاحی از بین ارقام بومی به دست می ایند که چند تا از مهمترن انها عبارتند از گندم اذر در سال 1328 از بین گندم های خوی انتخاب شده است و بدون ریشک می باشد،ساقه بلند، حساس در برابر بیماریهای قارچی و ورس، مقام به خشکی و زود رس با خواصیت نانوایی متوسط و حداکثر عملکرد 2.5 تن است .

گندم امید: در سال 1329 در استان مرکزی انتخاب شد. ساقه بلند، ریشک دار، مقاوم به سرما و ریزش، دیر رس، حساس به بیماریهای و ورس و حداکثر دارای عملکرد 5 تن در هکتار را دارا می باشد.

گندم روشن: در سال 1336 از اصفهان انتخاب شده، بهاره و نیمه زود رس و بدون ریشک، حساس به بیماریهای قارچی، مقاوم به ریزش و خیلی مقاوم به خشکی است و حداکثر عمل کرد زیر 5 تن می باشد.

ارقام اصلاح شده حاصل از هیبریداسیون بین ارقام داخلی با ارقام خارجی عبارتند از :

گندم اروند: هیبرید بین گندم روش وگندم مکزیکی که در سال 1351 در اهواز مقام است در برابر زنگ زرد و سیاه گندم

گندم البرز: مبدا این گندم از مکزیک است که از توده های ارقام دو رگ ارقام مکزیکی به دست امده است و زود رس، دانه درشت، مقاوم به ورس و ریزش و حساس به سرما می باشد.

گندم بزوستایا: مبدا ان روسیه می باشد که در سال 1349 به ایران وارد شد که دارای ساقه ضخیم، زمستانه، مقاوم به ورس، بدون ریشک و در مناطق سردسیری کاشته می شود همچنین میزان پروتئین و گلوتن بالایی را دارد.

گندم سبلان: از بین گندم های خارجی انتخاب شده پاییزه می باشد، در مقابل بیماریهای قارچی و سرما تا حدی مقاوم می باشد، زود رس می باشد که در اذربایجان به صورت ابی و دیم کاشته می شود و در کشت ابی 2 بار ابیاری کافی است

گندم مغان 1: از طلاقی ارقام مکزیکی در ایران تهیه شده زود رس، مقاوم به ورس و خاصیت نانوایی متوسط را دارد

گندم مغان 2: از ارقام هندی بوده، بهاره، ابی، زود رس و ریشک دار است که در اذربایجان و مغان کشت می شود    .

از ارقامی که از خارج وارد شده می توان به گندم فلات و نوید اشاره کرد که از امریکا به ترکیه اورده شده و سپس به ایران وارد شده. نوید پاییزه، ریشک دار، مقاوم به ورس و در مقابل بیماریهای قارچی نیمه حساس می باشد .

ارقام جدید

ارقام جدیدی که در سال 82 شش رقم در مرکز اصلاح بذر معرفی شد که عبارتند از گندم هامون، شیراز، شهریار، پیشتاز، طوس و دز که دارای عملکرد بالای 6 تن هستند و دارای سازگاری خوبی می باشند.