چغندر قند با نام علمی Beta vulgaris       گیاهی است دو ساله از تیره اسفناج که بصورت گیاهی یکساله زراعت می شود . چغندر قند طی دوره رشد رویشی فاقد ساقه بوده و بصورت مجموعه‌ای از برگ‌های بزرگ افقی تا عمودی مشاهده می‌شود.  محصول زراعی چغندر ریشه ای است بزرگ و آبدار که شامل سه قسمت می باشد:

  1)طوقه که قسمت بالائی ضخیم شده و برگها از آن منشأ می گیرد

2)منطقه کوتاه و صاف در زیر طوقه که گردن گفته می‌شود. گردن قطورترین منطقه ریشه می‌باشد

3) قسمت گوشتی ریشه که ذخیره قند در آن انجام می‌گیرد. مقدار قند در منطقه گردن و طوقه پایین است مقدار قند در ارقام اصلاح شده به 16 تا 20 درصد می‌رسد. امراض و کمبود مواد غذایی موجب افزایش ریزیش برگ‌ها گشته و عملکرد را پایین می‌آورد زیرا در این حالت برگ‌های جدید بوجود می‌اید که صرفاً بامصرف قند ذخیره شده ریشه رشد می‌کند. معمولاً ساقه گل دهنده چغندر که در سال دوم رشد بوجود می‌آید از مرکز طوقه رشد می‌کند گلها کوچک و در روی گل آذین خوشه‌ای مرکب بطور منفرد با دستجات 2 تا 7 گلی مشاهده می‌شود خود عقیمی و دگرگشتی بر گیاه حاکم است باد عامل مهم در گرده افشانی بشمار می‌رود‌  .تجمع قند در بعضی از دوره های رشد تحت تأثیر دو عامل به حداکثر میزان خود می‌رسد: 

 1) آهسته و کند شدن رشد برگها و ریشه 

 2) تعادل مطلوب بین فتوسنتز و تنفس بعلت روزهای آفتابی و روشن که موجب بالایی فتوسنتز می گردد و شبهای خنک که تنفس را پایین نگه می دارد‌  . 

  چغندرقند از لحاظ وزن، ریشه و مقدار درصد قند به چند تیپ مختلف به شرح زیر تقسیم‌بندی شده است:

 تیپ E   یا پر محصول: این نوع چغندر دارای ریشه‌های بزرگ با محصول ریشه بالا و درصد قند کم و دوره رشد طولانی 210 تا 240 روز می باشد. متوسط وزن ریشه آن حدود 900 گرم و میانگین درصد قند آن 15-14 در صد است.

تیپ N   یا معمولی: دارای محصول ریشه و درصد قند متوسط( 16 درصد) با دوره رشد کوتاهتر( 210-180 روز ) می‌باشد.به علت سازگاری با شرایط آب و هوایی ایران حدود 50 درصد چغندرقند ایران را این نوع تشکیل می‌دهد.

تیپ Z  با درصد قند بالا: دارای ریشه مخروطی کوچک ، باریک و کشیده به وزن متوسط 600 گرم است.غده دارای شیارهای جانبی عمیق بوده و درصد قند آن حدود 17 درصد است که از تیپ های E و N بیشتر می باشد و نسبت به دو تیپ قبلی زود رس تر بوده به طوری که دوره رشد آن بین 150 تا 180 روز می باشد.

تیپ ZZ یا خیلی پر قند: وزن ریشه های آن کمتر از نوع Z ولی در صد قند آن بیشتر است. نسبت به شرایط نامساعد محیطی مقاومتر از سایر انواع چغندرقند بوده و در برنامه های به نژادی به منظور تولید ارقام جدید مورد استفاده قرار می گیرد.

تیپ RC: این نوع اخیرأ در فرانسه از تلاقی بین تیپ های Z وN تولید گردیده و دارای مشخصات شبیه تیپ N ولی درصد قند بیشتر از آن می باشد.ضمنأ نسبت به بیماری سرکوسپوریوز مقاوم بوده و به همین دلیلRC (مقاوم نسبت به سرکوسپورا) نامگذاری شده است.

 {{ ادامه مطالب در چغندر قند 2 }}