طبقه بندی ارقام برنج ایرانی:

برنج های ایرانی بر اساس خواص بوتانیکی و زراعی و غیره به صورت زیر طبقه بندی می شوند.

الف – گروه برنج های صدری: از مرغوب ترین برنج ها است. ارزش تجاری بالایی دارند یعنی گران هستند می توانند ریشک دار و بدون ریشک باشند و دیر رس هستند . دانه های انها جزء دانه های خیلی طویل است. در مقابل ورس و افات ها و بیماریها مقاومت کمتری دارند . محصول کمتری دارند اما پخت بسیار خوبی دارند . اسامی برنج های تجاری صدری به شرح زیر است : صدری دم سیاه، صدری معمولی، صدری سالاری، صدری اربابی، امیری، طارم و غیره.

ب- گروه برنج چمپا: طول دانه کوتاهتر از صدری است و لی قطر ان بیشتراست. انواع زود رس و دیر رس دارد. در مقابل افلت و بیماری مقاومتر از صدری است و عملکرد ان بیشتر از صدری است . و منشا این برنج شرق اسیا و ویتنام است مهمترین برنج های این گروه عبارتند از: چمپای سفید و سیاه، شامک، بینام، رسعی و غیره .

ج- گروه برنج های گرده: این برنج ها از نظر تجاری و خصوصیات پخت وطعم ارزش کمتری دارند. دانه هایش گرد و عملکرد ان بیشتر از ارقام فوق است . نسبت به عوامل نا مساعد و بیماری ها وافات مقاوم هستند. برای مثال می توان از گرده رشت، گرده شیراز، گرده خوزستان و گرده میانه نام برد. در اش و شیر برنج از انها استفاده می شود.

د – گروه برنج های اصلاح شده: در ایران برنج اصلاح شده به شرح زیر هستند:

1 – برنج امل 1: که بر اثر تلاقی نوعی طارم و یک رقم خارجی به دست می اید و حدودا 7 تن در هکتار محصول می دهد

2 – برنج امل 2 : پنج زنی خوبی دارد. مقاوم به بیماری بلاست( نوعی قارچ ) و مقاوم به سرما ست . عمکرد ان مثل امل 1 است.

3 – برنج امل 3 یا سونا :

4 - برنج گیل یک تا گیل چهار : دارای عملکرد کمتری از امل است

5 – برنج خزر   6 – برنج هراز 

جدیدترین ارقامی که معرفی شده اند عبارتند از رقم صالح، رقم درفک، رقم کادوس که عمکردی حدود 6 تن دارتد و کیفیت مناسبی دارند .

کاشت

 تهیه زمین: در کاشت برنج در تهیه زمین دو نوع شخم معمول است. یکی شخم معمولی یا اولیه و دومی شخمی که داخل اب زده می شود که به ان puddling     گفته می شود. شخم اولیه مثل شخم معمولی است که در کاشت از ان استفاده می شود. در برنج معمولا شخم متوسط زده می شود. هدف از شخم دوم یا puddling     ایجاد یک لایه زیرین در خاک برای جلو گیری از نفوذ بیش از حد خاک به لایه های زیرین و جلو گیری از شستو شوی عناصر غذایی می باشد. در این شخم اب و گل با هم مخلوط می شود و در عین این حال لایه زیر خاک فشرده می شود معمولا توسط ادوات سنتی شبیه کج بیل و یا ادوات مکانیزه مثل تیلر و تراکتورهای مخصوص استفاده می شود.

روش کاشت:

 الف – کاشت مستقیم : معمولا در زراعت های مکانیزه و مدرن متداول است و به دو روش انجام می شود 1- کشت پیش از غرقاب: که در این روش در کرت های اماده شده شلتوک ها را به صورت دست پاش یا یا به وسیله بذر پاش در خاک خشک کاشته می شود. برای تضمین جوانه زنی ابیاری می کنند و یا چند روز مزرعه را به حالت غرقاب قرار می دهند و بعد از جوانه زنی اب را زه کش می کنند تا ریشه ها خوب در خاک نفوذ بکند.

2- کاشت غرقابی: در این حالت اب را در داخل کرت باز می کنند. بذر را در حالت غرقابی روی گل پخش می کنند و پس از اینکه جوانه زد اب کرت ها را خالی می کنند تا اینکه ریشه گیاه به خاک بچسبد و تولید ریشه کند و بعد از اینکه به خوبی سبز شد دوباره غرقابی شروع می شود .

ب – کشت نشایی: که یک روش معمول است و قبلا در خزانه شلتوک ها کاشته می شود سپس در مزرعه اصلی نشا زده می شود. از نظر تولید مزیت زیادی نسبت به روش قبل دارد. قبلا در کشور هایی که کارگر ارزان است از این روش استفاده می شده و در این روش پس از کاشت در خزانه و سبز شدن برنج ها وقتی که به ارتفاع نشا درامدند انها را در دسته های 200 تا 200 تایی به هم می بندد و برای کاشت به مزرعه اصلی می برند و خطوط کاشت را به وسیله طناب و یا marker     هایی مشخص می کنند و نشا می زنند. این کار هم به روش سنتی و هم به روش مکانیزه بوسیله نشاکارهای مکانیکی که راندمان بالایی را دارند انجام می گیرد. در تهیه خزانه برنج، شلتوک ها را ابتدا خیس می کنند و سپس انها را در قطع زمین کوچکی که افتاب گیر باشد در کنار و یا خارج از مزرعه اصلی به حالت پاششی می کارند و معمولا بعد از اینکه اب را به داخل کرت ها باز کردند 3 روز بعد اب را خارج می کنند و بعد از یک روز، روزها به خزانه اب باز می کنند و شب ها اب را خارج می کنند و حدودا 30 روز دیگر نشا را می توان به زمین اصلی انتقال داد. البته خارج کردن اب در شب ها از مزرعه حدودا یک هفته ادامه می یابد و بعد از ان تا انتقال نشا به مزرعه اصلی بایستی پای بوته اب وجود داشته باشد .{{ بقیه مطالب در شماره 3}}

داشت

نیاز کودی: معمولا در شخم اول حداکثر 30 تن کود حیوانی به زمین می دهند. کود های شیمیایی مثل ازت، پتاس و فسفر معمولا ضروری هستند. کود های ازته تا زمان ظهور خوشه برای گیاه ضروری است. معمولا قسمتی از کود قبل از نشا کاری و بقیه به عنوان سرک یک ماه بعد از نشا کاری زمانی که پنجه دهی تمام شده و به مرحله گل اذین می رسد استفاده می شود. برنج های تیپ japonica     و یا برنج های هیبرید ازت بیشتری نسبت به تیپ های Indica     نیاز دارند. از کود های فسفره میتوان به سوپر فسفات ، تریپل و یا فسفات الومینیوم و از کود های پتاسه مانند سولفات پتاسیم که هر دو قبل از نشا کاری به زمین داده میشود، استفاده کرد.

ابیاری: ابیاری در برنج بیش از هر چیزی اهمیت دارند زیرا که نیاز ابی خیلی زیادی دارد و معمولا 3 تا 4 ماه مزرعه به صورت غرقاب می ماند به طور معمول برنج حداقل 20 و حداکثر 50 متر مربع اب نیاز دارد. برنج در مرحله پنجه زنی و تشکیل خوشه و گل دهی به کمبود اب خیلی حساس است.

مبارزه با علف های هرز: علف های هرز در مزارع برنج که برنج به حالت مستقیم یعنی به صورت شلتوک و یا چلتوک( میوه غلاف دار یا دارای لما و پالئا ) کاشته می شود، مهم می باشند. علف های هرز در مزارع نشا کاری شده نمی توانند به خوبی رشد کنند چون ارتفاع نشا به بیش از 20 سانتی متر می رسد. از علف های هرز مزارع برنج می توان به سوروف، مرغ، اویارسلام، قاشقک و غیره اشاره کرد که دو تای اولی در ایران بسیار مهم و خطرناک محسوب می شود. برای مبارزه با علف های هرز از علف کش های مختلف مثل     2.4.D     و    2.4.5-T  و mcpa استفاده می شود.

تناوب: معمولا برنج در مناطق و شرایطی کشت می شود که برای سایر محصولات زراعی نامساعد محسوب می شود اما کشت پی در پی برنج مانند سایر گیاهان مشکل چندانی از نظر مشکلات کاشت پی درپی به همراه ندارد اما استفاده از گیاهان لگوم به عنوان کود سبز برای مزرعه برنج مفید می باشند که در برخی از کشور ها علوفه های لگومی کاشته می شوند و قبل از کاشت برنج به زمین برگردانده می شوند و درمناطقی مثل مازندران با پنبه و ایش در یک تناوب قرار می گیرد. در حال حاظر در شمال ایران از شبدر برسیم( berseem ) یا شبدر مصری ( Trifolium Alexadirum ) گیاه در تناوب برنج استفاده می شود.

برداشت

در برداشت برنج یک یا دو هفته قبل اب کرت ها را خارج می کنند و این زمانی است که رنگ برگ ها زرد شده و شلتوک های ان در مرحله خمیری سفت باشند. البته در برخی از ارقام حتی در مرحله رسیدگی رنگ برگ ها سبز می ماند که جزء ارقام مرغوب به حساب می ایند. معمولا معیار رسیدگی شلتوک زمانی است که میزان رطوبط ان بین 20 الی 25 درصد باشد. برداشت خیلی زود و خیلی دیر برنج باعث می شود که در پوست کنی در صد شکنندگی دانه افزایش یابد. برداشت به صورت دستی یا مکانیزه انجام می گیرد. دسته های جمع اوری شده در زیر سایه بان خشکانده و سپس شلتوک ها به وسیله کوبیدن از بوته ها جدا می شود. پس از خشک شدن شلتوک که در دمای 30 تا 40 درجه به مدت 3 تا 4 روز انجام می گیرد عملیات پوست کنی با استفاده از کوبیدن انجام می گیرد و سپس برنج های به دست امده که قهوای رنگ هستند برای سفید شدن در همان کارخانه سیقل داده می شوند که پریکارپ ، تستا و حتی لایه اکرون از دانه جدا می شوند از نظر عملکرد برنج های گرده و چمپا بیشتر از صدری است . در شمال ایران عملکرد بین 3 تا 4 تن در هکتار متغیر است.                                             

راتون برنج Ratoon :

 پس از برداشت محصول اصلی از جوانه های محور اصلی ساقه ها بوته باقی ماننده در زمین پنجه هایی تولید می شود که به ان راتون برنج می گویند( پنجه یا پاجوش ) در شرایط مساعد می توان محصول دوم از برنج برداشت کرد اما از انجایکه محصول راتون در مقایسه با محصول اصلی در زمان کوتاه تری به دست می اید احتیاج کمتری به نهاده های تولید دارد. میزان رشد پنجه ای راتون بستگی به خصوصیات ژنتیکی، میزان قند های ذخیره شده در ساقه و ریشه و اکولوژیکی دارد. از نظر اقتصادی زمانی برنج راتون اقتصادی است که محصول دوم حداقل به اندازه 40 درصد محصول اصلی شلتوک تولید کند. محل تشکیل پنجه های راتونی بستگی به ژنوتیپ دارد در بعضی از ارقام از تمام گره های ساقه و در برخی دیگر از گره های پایین به وجود می اید. ولی در حالت مکی پنجه های راتونی از گره سوم به دست می اید و در نهایت این که ارقام دیر رس و متوسط رس عملکرد راتونی بیشتری نسبت به ارقام زود رس دارند.

برنج oriza sativa      یا rice      :

اهمیت اقتصادی برنج این است که بعد از گندم دومین غله ای است که سطح کشت وسیع دارد. ویکی از مواد غذایی عمده محسوب می شود که 70% برنج جهان در مناطق مرطوب و گرمسیری اسیا کشت می شود. 50% در هند و چین تولید و مصرف می شود . مصرف سرانه برنج بیش از 90 کیلو گرم است که در ایران به طور متوسط 40 کیلو گرم است ولی در اروپا 5 کیلو گرم است. مقدار نشاسته در برنج بیشتر از گندم ولی پروتئین ان کمتر است. لذا ارزش غذایی ان کمتر از گندم است. علاوه بر تغذیه در صنایع غذایی مختلفی مثل شیرینی سازی استفاده می شود و همچنین از روغن گرد شده از سبوس ان که بسیار نرم و سبک است در تهیه سالاد استفاده می شود و از سبوس تازاش می توان تا 19 % روغن گرد شود. پوسته بیرونی( لما و پالئا ) پس از سوزاندن 22 درصد خاکستر دارد که بیشترین مقدار ان سیلیس است که در ساخت وسایل شیشه ای استفاده می شود . برنج در قرن هفتم پیش از میلاد در اسیای مرکزی کشت می شده است.

شرایط اکولوژیک :

 مخصوص مناط گرم و عامل محدود کننده ان سرما است. در طول دوره رشد به اب زیادی نیاز دارد یعنی در حدود 30هزار متر مکعب در هکتار. یعنی جاهایی که دارای بارندگی سالانه 1000 میلی متر است قابل کشت است. در مورد نیاز های حرارتی برنج می توان گفت که حداقل دما برای جوانه زنی 10 تا 13 درجه سانتی گراد است. دمای مناسب رش حدود 30 درجه سانتی گراد است. حداقل دما برای گل دهی 22 درجه است . گل دهی و پر شدن دانه و مقدار حرارت مورد نیاز گیاه نسبت به سایر ارقام 2100 تا 4500 درجه سانتی گراد است. از نظر طول روز یا فتوپریودیسم روز کوتاه است. روز های بلند گل دهی را به تاخیر می اندازد.

خاک:

معمولا در هر خاکی به عمل می اید اما اراضی رسی لومی از سایر خاک ها مناسبتر است . در زمین های اسیدی و شور قابل کشت است. فقط در مرحله پنجه زنی نسبت به شوری خاک حساس است و با گذشت زمان مقاومت ان بیشتر است. در خاک های اسیدی بهتر رشد می کند و تا ph=4 نیز قابل کشت است اما بهترین ph برای رشد ان 5.5 تا 7 است .

طبقه بندی برنج:

 برنج گیاهی است از جنسOriza      و دارای2 گونه مهمSativa      که در اسیا بیشتر کشت می شود و Glaberima     که در افریقا کشت می شود. گونه زراعی برنج دیپلوئید و یک ساله است و گونه وحشی ان چند ساله دیپلوئید و یا تترا پلوئید است البته بیش از 25 گونه شناخته شده است که اکثرا وحشی هستند . فقط چند نوع ان زراعی است. دیپلوئید گونه زراعی     2n = 24      است. گونه های وحشی به صورت تترا پلوئید و دیپلوئید هستند که بر اساس برخی از خصوصیات برنج به شرح زیر طبقه بندی می شوند :

برنج های زراعی: 

الف –Oriza sativa      : شامل همه برنج های اسیای ، اروپایی و افریقایی که مبدا ان هند و چین است . که برنج های ایرانی نیز از این گروه هستند و دارای تیپ های زراعی مختلفی هستند که از جمله انها متوان به

 1 - تیپ Indica     : از تیپ های گرمسیری هستند که در مقابل افات و بیماریها و خشکی مقاوم هستند ارتفاع انها زیادتر و باریکتر است لذا به ورس حساس هستند اما پنجه زنی زیادی دارند. معمولا ریشک ندارند. دانه های انها زیاد مرغوب نیست و به ریزش حساس هستند. در جنوب شرقی اسیا مثل مالزی ، سریلانکا و هنوستان کشت می شوند دارای دانه های دراز تر است.

2- تیپ O.sativa japonica   : مخصوص مناطق معتدل است. دارای ساقه کوچکتر و تعداد پنجه کم ، در مقابل سرما مقاوم ودارای دانه تقریبا گرد و جنس مرغوب تر است. در جایی مثل ژاپن و اروپا کشت می شود. در ایران هم برنج های متداول اکثرا از این تیپ هستند.

3- تیپ O.S . javanicl  : حد واسط تیپ های 1 و 2 است دانه های بزرگ دارد . ساقه هایش مقاوم به ورس است. پنجه های کمتری دارد و معمولا در کشور هایی مثل اندونزی و تایوان بیشتر( به صورت دیم ) کشت می شود.

4- تیپ O.S.dara   : در بعضی از کشور های اروپایی دیده می شود و دانه سخت و شفاف دارد .

ب – O.Glaberima   : این برنج در افریقا کشت می شود و دانه هایش تقریبا تیره رنگ و نامرغوب است به این دلیل از سطح زیر کشت ان کم می شود و در افریقا برنج های اسیایی کشت می شود .

در طبقه بندی برنج ها طبقه بندب های دیگری نیز در ارتباط با برنج وجود دارد که به طور مثال می توان از طبقه بندی بر اساس طول و قطر دانه و وزن هزار دانه را نام برد . در طبقه بندی طول دانه برنج هایی با طول بیش از 7 میلی متر خیلی طویل و کمتر از 5 میلی متر برنج های کوتاه نامیده می شوند . از نظر وزن هزار دانه بیش از 28 گرم خیلی سنگین و کمتر از 22 گرم متوسط است .  {{ بقیه مطالب ددر شماره 2 برنج }} 

کاشت

دمای مناسب خاک برای جوانه زنی بذر کلزا حدود 20 درجه سانتیگراد می باشد ولی این دما از 15 تا 25 درجه قابل تغییر می باشد در اکثر موارد تاخیر در کاشت ، چه پاییزه و چه بهاره موجب کاهش عملکرد می شود .اصولا شش هفته قبل از اولین یخبندان زمان مناسبی برای کاشت می دانند مثلا درمناطقی مثل اصفهان اواسط مهر و در مناطقی مثل همدان ، شهرکرد ، تبریز در اواسط شهریور زمان مناسب کاشت می دانند . تاریخ کاشت کلزای دیم را قبل از شروع بارانهای پاییزه بایستی انجام داد . ( نواحی ساحلی خزر ) تاریخ کاشت بهاره کلزا را اولین زمان امکان ورود به زمین پس از رفع یخبندان خاک و یا مساعد شدن رطوبت خاک دانست . 

خاک باید دارای ساختمان خوب ، زهکشی مناسب و دارای قابلیت نگهداری رطوبت باشد و در خصوص عمق کاشت باید متذکر شد که هرچه خاک خشکتر باشد عمق کاشت بیشتر می شود .

آماده سازی زمین جهت کاشت

ماخار کردن : یک آیش تابستانه قبل از کاشت کلزای زمستانه موجب می شود بذور علفهای هرز جوانه زنند سپس می توان گیاهچه ی این علفهای هرز را قبل از کاشت کلزا به صورت مکانیکی یا با مصرف مواد شیمیایی ( مثل گراماکسون ) از بین برد . البته این روش در ارقام بهاره قابل مصرف نمی باشد .

در تناوب زراعی که با گندم صورت می گیرد بایستی ارتفاع برداشت گندم از 20 سانتیمتر تجاوز ننماید زیرا که قطعات کاه بایستی به میزان زیادی خشک گردند و هزینه زیادی را کشاورز متحمل می شود . ضمنا این بقایا ( قطعات کاه ) در استقرار کلزا تداخل ایجاد می نمایند و چون بذر کلزا ریز می باشد از تماس بذور با خاک جلوگیری می نمایند در شهریور ماه و قبل از شروع ریزش بارانهای پاییزه لازم است حدود 100 کیلوگرم در هکتار اوره برای کمک به پوسیدگی بقایای گندم روی زمین پاشیده گردد و دو دیسک سنگین عمود بر هم زده شود تا بقایای گندم به خوبی در خاک اختلال یابند . در تابستان علفکش مصرفی جهت علفهای هرز بایستی منطبق باشد . مثلا جهت علف هرز یکساله از گراماکسون به میزان 4 – 2 لیتر در هکتار از مایع حل شونده 20 % و جهت علفهای پهن برگ و چندساله از علفکش 46 U     با ماده موثره توفوردی به میزان 5/1 تا 2 لیتر در هکتار از مایع حل شونده 72% نمک آمین توفوردی استفاده شود .

گنجاندن کلزا در تناوب زراعی مزایای چندی در بر دارد . عملکرد محصول گندم بعد از کلزا افزایش می یابد ، علفهای هرز چمنی کنترل می شوند و میزان عوامل بیماریزای غلات کاهش می یابد . کلزا را نباید با گوجه فرنگی ، سیب زمینی ، پنبه ، چغندر قند ،کنجد ، منداب ، کلم شاهی ، تربچه ، نخود ایرانی ، تره ، کاهو در یک تناوب زراعی قرار داد چرا که بیماریهای مشترک دارند . حداکثر فاصله زمانی جهت تناوب سه سال می باشد .

روش کاشت

پخش بذر

به صورت دستی انجام می شود . مقدار بذر زیادی لازم می باشد . رطوبت خاک بایستی مناسب باشد تا فعالیت موجودات شکارچی مشکلاتی را برای استقرار بوجود نیاورد . بستر بذر بعد از بذرپاشی باید یک دیسک و غلتک سبک زد تا از تماس مناسب بذر و خاک اطمینان یافت .

خط کاری بذر

برای اجتناب از خرید ماشینهای مخصوص کاشت ( هزینه بالا ) معمولا از خط کارهای غلات مثل بذر کار همدانی استفاده می شود .

دقیق کاری

اخیرا کاشت بذر با بذرکارهای پنوماتیک انجام می گیرد در این شیوه کشت بذر با تراکم نهایی کاشته می شود و نیازی به تنک بعدی نیست این دستگاه کلوخه ها را به کنار زده و بذر را در بستر مسطح و مناسب آن می کارند . بذرها در عمق ثابت با فواصل مساوی از یکدیگر کشت می شوند .

انتــخاب رقــم

ارقام کلزا از نظر تیپ رشد به سه گروه عمده تقسیم بندی می شوند:

1- ارقام کلزا با تیپ بهاره (Spring    )

این ارقام برای به گل رفتن به درجه حرارت حدود 3 درجه سانتی گراد بمدت یک هفته نیاز دارند.

2- ارقام کلزا با تیپ رشد بینابین (Intermediate    )

این ارقام جهت بهاره سازی یا شروع رشد زایشی به درجه حرارت حدود 3 درجه سانتیگراد وکمتر به مدت یک ماه نیاز دارند.

3- ارقام کلزا با تیپ رشد زمستانه (Winter    )

این گروه تحمل به سرمای بسیار خوبی داشته و جهت شروع رشد زایشی به درجه حرارت حدود 3 درجه سانتیگراد وکمتر به مدت یک ماه و نیم نیاز دارند.

کلزا دارای ارقام متفاوتی است که ازآن جمله می شود به ارقام هایولا 308 ، هایولا 401 ، ساری گل ، طلایه ، اورنیت اشاره نمودکه مشخصات چند رقم قابل کشت به شرح ذیر می باشد:

هیبرید Hyola 401    )  ـ هایولا 401) 

دوره رویش این رقم 170 تا 180 روز(حدود 6 ماه) درصد روغن دانه آن 42 تا 45% وزن هزار دانه آن حدود 5/3 گرم منشأ آن ازکشورکانا دارای تیپ رشد بهاره مقاوم به خوابیدگی و دارای رسیدگی یکنواخت با عملکرد دانه بیش از 3 تن در هکتار می باشد(این رقم بیشتر در بخش مرکزی شهرستان ساوه کشت می شود).

رقــم اکــاپی (Okapi    )

منشأ این رقم ازکشور فرانسه ، دارای تیپ رشد بینابین مقاوم به سرما ، متوسط رس با طول دوره رشد 230 تا 240 روز (حدود 8 ماه) درصد روغن آن 43 تا 45% و وزن دانه آن حدود 3/4 گرم با عملکرد دانه بیش از 3 تن در هکتار می باشد. جایگاه کشت آن عمدتاً درد و اقلیم معتدل سرد و سردکشور است که در شهرستان ساوه بیشتر در بخش نوبران ، غرق آباد و دشت لوئین این رقم کشت می شودکه عملکرد بالای 5 تن را داشته است.

هیبرید Hyola 308

این هیبرید از زودرسترین رقم ها بوده و عمدتاً جایگاه آن در شالیزارهای شمال و مناطق گرم جنوب کشور است دورة رویش آن 160 تا 170 روز درصد روغن آن 40 تا 43% وزن هزاردانه آن حدود 2/3 گرم دارای تیپ رشد بهاره مقاوم به خوابیدگی ، از ارقام دوصفر دارای رسیدگی یکنواخت با عملکرد دانه بیش از 3 تن در هکتار می باشد.

رقم ساری گل

منشأ این رقم از کشور آلمان تیپ رشد آن بینابین نسبت به سرما متحمل ، متوسط رس با طول دورة رشد 190 تا 210 روز درصد روغن دانه آن 41 تا 43 درصد وزن هزاردانه آن حدود 8/3 گرم ، از ارقام دوصفر مقاوم به خوابیدگی با عملکرد دانه بیش از 3 تن در هکتار می باشد.

رقم طلایه

منشأ آن از کشور آلمان ، دارای تیپ رشد زمستان هاست متحمل به سرما، مقاوم به خوابیدگی ، حساس به تاریخ کاشت ، دیررس با طول دورة رشد 240 تا 250 روز درصد روغن دانه آن 40 تا 42% وزن هزاردانه آن 4 گرم از ارقام دوصفر عملکرد دانه بیش از سه تن در هکتار جایگاه زراعت آن عمدتاً در دو اقلیم معتدل سرد و سرد کشور است.

رقم Orient

منشأ آن از کشور آلمان دارای تیپ رشد بینابین مقاوم به سرما  متوسط رس با طول دورة رشد 220 تا 230 روز ، درصد روغن دانه آن 43 تا 45 درصد وزن هزاردانه آن 3/4 گرم از ارقام دوصفر با عملکرد دانه بیش از 3 تن در هکتار می باشد. جایگاه کشت آن در اقلیم معتدل سرد کشور است.

رقم SIM 046

منشأ آن از کشور آلمان دارای تیپ رشد زمستانه بسیار متحمل به سرما مقاوم به کم آبی دیررس با طول دورة رشد 240 تا 250 روز درصد روغن آن 45 تا 46 درصد وزن هزاردانه آن حدود 5/4 گرم از ارقام دوصفر با عملکرد دانه بیش از سه تن در هکتار می باشد. جایگاه زراعت آن عمدتاً در دو اقلیم معتدل سرد و سرد کشور است. {{ بقیه مطالب در شماره 4 کلزا}}